| 1 |
Giriş Dersi: Ders İçeriği ve Konu Anlatımına Dair Temel Bilgiler (Ders içeriği nelerden ibarettir? Kamuoyu ne demektir? Kamuoyunun oluşumunda basının önemi. Öğrencinin derse aktif katılımı nasıl sağlanacak?) |
| 2 |
Osmanlı Devleti'nde Yayımlanan İlk Gazeteler ve Türkçe Gazeteciliğin Başlaması (Türkçe gazeteler öncesi Osmanlı sınırlarında gazete yayını. Sefaret ve konsolosluk gazeteleri. Gayrimüslim cemaat gazeteleri. Resmî gazetenin ortaya çıkışı: Takvim-i Vekayi. Resmî gazeteye neden ihtiyaç duyuldu? Propagandanın önemi. Resmî propaganda istenen sonuçları verdi mi?) Okuma listesi: Belkıs Ulusoy Nalcıoğlu, Osmanlı’da Muhalif Basının Doğuşu (1828-1878), İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2013, s. 41-90. Orhan Koloğlu, Osmanlı Dönemi Basının İçeriği, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını, 2010, s. 1-53. Okuma tavsiyesi: Orhan Koloğlu, İlk Gazete İlk Polemik, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2014. |
| 3 |
İlk Türkçe Özel Gazetenin Yayımlanması ve Tanzimat Dönemi Süreli Yayınları (Türkçe özel gazetenin doğuşu: Tercümân-ı Ahval. Özel gazetelerin ortaya çıkması toplumsal muhalefetten mi kaynaklanmıştı? İktidarın basını kontrol çabaları. Basının denetlenmesine dair hukukî düzenlemeler: 1857 Matbaalar Nizamnamesi, 1864 Matbuat Nizamnamesi, 1867 Âlî Kararnâme.) Okuma listesi: Belkıs Ulusoy Nalcıoğlu, Osmanlı’da Muhalif Basının Doğuşu (1828-1878), İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2013, s. 91-167. Orhan Koloğlu, Osmanlı Dönemi Basının İçeriği, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını, 2010, s. 53-94. Ayhan Ceylan, “Tanzimat Dönemi Osmanlı Basım ve Yayımında Hukukî Düzen (1839-1876)”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, Sayı: 1, (Bahar) 2006, s. 139-155. Okuma tavsiyesi: Hülya Baykal, Türk Basın Tarihi, İstanbul: Afa Matbaacılık, 1990. |
| 4 |
Yeni Osmanlılar Cemiyeti ve I. Meşrutiyet Dönemi Basını (Yeni Osmanlılar: Osmanlı Devleti’nde parlamenter sisteme geçiş talepleri ve basın. Kamuoyu baskısı ve iktidar. Basın hürriyetinin sınırları nelerdir? Sansür ve sürgün. Avrupa’da yayımlanan ilk Türkçe gazeteler: Muhbir, Hürriyet, Ulûm ve İnkılap.) Okuma listesi: Belkıs Ulusoy Nalcıoğlu, Osmanlı’da Muhalif Basının Doğuşu (1828-1878), İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2013, s. 167-225. Nurettin Güz, “Basın ve Yeni Osmanlılar Cemiyeti”, Selçuk İletişim, Cilt: 1, Sayı: 2, 2000, s. 18-26. Yasemin Doğaner, “Hürriyet ve Modernleşme Enstrümanı Olarak Osmanlı’da Basın”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 1, Ankara, Haziran 2012, s. 109-121. Okuma tavsiyesi: Ebuzziya Tevfik, Yeni Osmanlılar – İmparatorluğun Son Dönemindeki Genç Türkler, Haz. Şemsettin Kutlu, İstanbul: Pegasus Yayınları, 2006. |
| 5 |
II. Abdülhamit Döneminde Basın, Yurt Dışında Yayımlanan Gazeteler ve Sansür (II. Abdülhamit için bir tehdit unsur olarak basın. Kurumsal bir kontrol mekanizması olarak sansür memuriyeti. Dış basınla mücadele ve Türkçe basının hükümete desteği. Yurtdışında yayımlanan Türk gazeteleri. Muhalif basın sadece sansürle mi susturulur? Gazetecilere para yardımları ve çeşitli memuriyetlerde görevlendirilmeleri.) Okuma listesi: Orhan Koloğlu, Osmanlı Dönemi Basının İçeriği, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını, 2010, s. 94-128. Bora Ataman, “Türkiye’de İlk Basın Yasakları ve Abdülhamid Sansürü”, Marmara İletişim Dergisi, Sayı: 14, İstanbul, Ocak 2009, s. 21-49. Ahmet Köksal, “II. Abdülhamit Döneminde Gazetecilik Mesleğine Dair Muhtelif Görüşler”, Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Atatürk araştırma Merkezi Yayını, 2018, Cilt: 2, s. 815-851. Okuma tavsiyesi: Fatmagül Demirel, II. Abdülhamid Döneminde Sansür, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2007. Muammer Göçmen, İsviçre’de Jöntürk Basını ve Türk Siyasal Hayatına Etkileri (1889-1902), İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1995. |
| 6 |
II. Meşrutiyet Dönemi Basını: Basın Hayatında Canlılık ve Yayımlanan Yeni Süreli Yayınlar (Uzun sürmeyen basın özgürlüğü ortamı ve geri gelen sansür. 1909 Basın Kanunu ve uygulanışı. Türkiye’de gazeteci cinayetlerinin başlangıcı, döneme damga vuran dört cinayet: Hasan Fehmi, Ahmet Samim, Zeki ve Hasan Tahsin beylerin öldürülmeleri. Habercilikte devam eden modernleşme: İlk yerli haber ajanslarının kuruluşu. Basın tarihi penceresinden Meşrutiyet’e bakış: İstibdaddan özgürlüğe mi geçildi? İstibdad isim mi değiştirdi?) Okuma listesi: Hıfzı Topuz, Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2003, s. 82-97. Fahrettin Korkmaz, Tarihsel Süreçte Türkiye’de Basın Özgürlüğü, Ankara: Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını, 2005, s. 31-64. Okuma tavsiyesi: Uygur Kocabaşoğlu, Hürriyet’i Beklerken: İkinci Meşrutiyet Basını, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010. |
| 7 |
Sınav haftası : Birinci Dünya Savaşı Sırasında Türk Basını (Savaş, Kamuoyu ve Propaganda. Basının görevi sadece gerçekleri yazmak mıdır? yoksa kamuoyuna güç telkin etmek midir? Cephelerden basına yansıyan haberler gerçekleri yansıtıyor muydu?) Okuma listesi: Ü. Gülsüm Polat, “I. Dünya Savaşında İngiliz ve Türk Propaganda Gazetelerinin Etkinliği Üzerine Bir Değerlendirme (el-Hakika ve Musavver Çöl)”, OTAM, Sayı: 36, Ankara, Güz 2014, s. 141-155. Yücel Özkaya, “Türk ve Dünya Basınında Çanakkale Savaşları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 34, Ankara 1996, s. 295-313. Okuma tavsiyesi: Bahattin Öztuncay - Edhem Eldem – Sinan Kuneralp, I. Dünya Savaşı’nda İttifak Cephesinde Savaş ve Propaganda, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2015. |
| 8 |
Mütareke ve Milli Mücadele Döneminde Basın: Milli Mücadele Karşıtı Gazeteler (İstanbul hükümeti yanlısı basının amaçları. Mütarekeye tamamen bağlı kalmak Osmanlı’yı kurtarır mı? Mütarekenin keyfî olarak uygulanmasına karşı çıkanlar Osmanlı’yı yıkmak mı istiyorlardı? Dönemin en büyük suçu: İttihatçılık. Milli Mücadele karşıtlarının Kuva-yı Milliye’ye yönelik suçlamaları: Bolşevik, Asi, Dinsiz vs.) Okuma listesi: Orhan Koloğlu, Osmanlı’da Kamuoyu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, 2010, s. 285-295. Osman Akandere, “Mütareke Dönemi İstanbul Basınında Kuva-yı Milliye Aleyhindeki Bazı Suçlamalar (Bolşeviklik, Sahte Milliyetperverlik, Asilik Dinsizlik)”, Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Atatürk araştırma Merkezi Yayını, 2018, Cilt: 2, s. 1063-1094. A. Kadir Karahan, “Milli Mücadele Basını”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1988, s. 44-54. Okuma tavsiyesi: Mustafa Özbey – Hülya Baykal – Tan Baykal, Basın Yönetiminde Sansür: Mütareke Dönemi Basını, Ankara: Minel Yayın, 2016. |
| 9 |
Mütareke ve Milli Mücadele Döneminde Basın: Milli Mücadeleyi Destekleyen İstanbul Basını (İstanbul’da İstanbul Hükümeti’ne direniş. İşgal İstanbul’unda Milli Mücadele taraftarlığı mümkün müydü? Sansür ve baskılar karşısında basın. Basının doğru habere ulaşma imkânı. Milli Mücadele’nin İstanbul basınından beklentileri.) Okuma listesi: Mustafa Özyürek, “Milli Mücadele Döneminde İstanbul Basınının Anadolu’dan Haber Alma Kaynakları”, Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Atatürk araştırma Merkezi Yayını, 2018, Cilt: 2, s. 1095-1114. Hıfzı Topuz, Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2003, s. 98-118. A. Kadir Karahan, “Milli Mücadele Basını”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1988, s. 22-44. Okuma tavsiyesi: İzzet Öztoprak, Kurtuluş Savaşında Türk Basını (Mayıs 1919 – Temmuz 1921), Ankara: Türkiye İş Bankası, 1981. |
| 10 |
Mütareke ve Milli Mücadele Döneminde Basın: Milli Mücadele Sırasında Anadolu Basını (Büyük Millet Meclisi’nin açılışı ve millî basının yeni idare merkezi Ankara. Milli Mücadele aleyhinde yayınlara karşı propaganda. İstanbul ve Ankara dışındaki şehirlerde yayımlanan gazeteler. Milli Mücadele’nin altyapısının oluşumunda basın. Anadolu Ajansı’nın kuruluşu) Okuma listesi: Hıfzı Topuz, Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2003, s. 118-141. Fuat Süreyya Oral, Türk Basın Tarihi 1919-1965, Cumhuriyet Dönemi, Ankara: Doğuş Matbaası, 1968, s. 30-38. A. Kadir Karahan, “Milli Mücadele Basını”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1988, s. 54-132. Okuma tavsiyesi: Yücel Özkaya, Milli Mücadelede Atatürk ve Basın (1919-1921), Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 2007. Sevcan Başboğa, Anadolu Ajansı 1920-1922, Ankara: Anadolu Ajansı Yayınları, 2010. |
| 11 |
Lozan Antlaşması ve Cumhuriyetin İlânı Sonrası Türk Basını (Rejim değişikliğine gidilirken basından beklentiler. İktidar-Basın ilişkileri normalleşebilir mi? Kamuoyunun Cumhuriyet’ten beklentileri nelerdi? İstiklal Mahkemeleri ve Kamuoyu. Harf İnkılâbı ve Basın. 1931 Matbuat Kanunu.) Okuma listesi: Nurşen Mazıcı, “1930’a Kadar Basının Durumu ve 1931 Matbuat Kanunu”, Atatürk Yolu – Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Dergisi, Cilt: V, Sayı: 18, Ankara, Kasım 1996, s. 131-154. Ayşegül Şentürk, “Harf İnkılâbının Yapılışı ve Uygulanışında Basının Rolü”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 26, Ağustos 2012, s. 27-44. Fuat Süreyya Oral, Türk Basın Tarihi 1919-1965, Cumhuriyet Dönemi, Ankara: Doğuş Matbaası, 1968, s. 65-127. Okuma tavsiyesi: Fuat Süreyya Oral, Türk Basın Tarihi, Üçüncü Kitap – Cumhuriyet, Ankara: Sanayiî Nefise Matbaası, 1973. |
| 12 |
Tek Parti Döneminde Basın (Çoğulcu olmayan siyasette çoğulcu basın mümkün mü? İkinci Dünya Savaşı’nın kamuoyundaki tesiri. İktidar için savaş şartları basına karşı kasıtlı bir baskı unsuru mu idi? Sansür ve yasaklar.) Okuma listesi: N. Selcen Korkmazcan, “İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Basınına Yönelik İç ve Dış Müdahaleler”, Tarihin Peşinde, Sayı: 17, 2017, s. 241-265. Deniz Güner, Sansür ve İktidar: Cumhuriyet Dönemi Tehdit Algıları, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2015, s. 69-148. Turgut Er, Arşiv Belgeleri Işığında Türkiye’de Sansür, Ankara: Berikan Yayınevi, 2014, s. 95-115. Okuma tavsiyesi: İ. Ceyhan Koç, Tek Parti Döneminde Basın İktidar İlişkileri (1929-1938), Ankara: Siyasal Kitabevi, 2006. |
| 13 |
Çok Partili Hayata Geçiş ve Türk Basını (Çok partili hayata geçişte kamuoyunun önemi. Basının süreçteki etkisi ne idi? Tek parti iktidarına karşı kamuoyu baskısında basın temel aktör sayılabilir mi?) Okuma listesi: Neşe Yeşilçayır, “Çok Partili Döneme Geçiş Sürecinde Türk Basını”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XXVII, Sayı: 79, Ankara, Mart 2011, s. 131-193. Ömer Osman Umar – Turgay Murat, “1950 Genel Seçimlerinin Türk Basınındaki Yansımaları”, Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Atatürk araştırma Merkezi Yayını, 2018, Cilt: 2, s. 1305-1335. Okuma tavsiyesi: Nilgün Gürkan, Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İstanbul: İletişim Yayınları, 1998. |
| 14 |
Son Dönem Türk Basını: Değerlendirme ve Tartışma. (Osmanlı’dan günümüze basın-iktidar ilişkilerinin temel saikleri değişmiş midir? Basın-yayın organlarının çoğalması, basının siyasete tesirini ne şekilde etkilemiştir? Basının tarihî gelişimini, demokrasi tarihinin önemli bir parçası olarak değerlendirebilir miyiz?) |
