“İnsan çağı” olarak Türkçeleştirilen antroposen, en dar anlamıyla, “insanlığın” yerkürenin fiziki yapısı ve işleyişine damgasını vurduğu güncel jeolojik devri tanımlamak üzere ortaya atılmış bir terimdir (Crutzen 2002, Crutzen ve Stoermer 2000). İnsan ve insan ötesi ilişkisellik ve yaşam dinamiklerine ilgi duyan araştırmacılar, tecrübe ettiğimiz bu devrin “trajik” yönüne dikkatimizi çekiyor: Endüstriyel ve teknolojik atılımlar peşindeki insan, doğayı fethetmeye çalışırken, doğal tahribatın “sehven” de olsa başat aktörü haline gelmiştir (Haraway vd. 2015). Bu dar anlamıyla bile, antroposen, çevresel dönüşüm ve krizlere işaret ederek, yerkürenin itaatsizliği, çoklu zamansal ve mekansal ölçekler, içi içe geçmiş doğal ve toplumsal tarihlere ilgi uyandırması açısından mühim bir kavramdır (Matthew 2020). Öte yandan, “antroposen” çerçevesi (bu kavram odaklı egemen düşünüş tarzı), insan sorumluluklarının, çevresel yıkımın ve toplumsal bedellerin eşit dağılmadığı bir dünyada, renklerin (farklılıkların) silikleştiği bir evrensel insan kategorisi dayattığı için birçok düşünür tarafından eleştirilmektedir. Zaman zaman alternatif kavramlar da üretmiş olan bu eleştirel konum (örn. capitalosene, bknz. Moore 2017, 2018), Antroposen trajedisini sömürgecilik, kapitalizm, ırkçılık ve ataerkil düzen gibi tarihsel olgular bağlamında derinleştirip karmaşıklaştırma yoluna gitmiştir. Hangi taraftan bakarsak bakalım, tecrübe edilen gerçeklik ve kavram olarak antroposen, toplumsal ve beşeri bilimlerde yeni farkındalıklar, yeni araştırma metotları ve analiz biçimlerinin geliştirilmesine, dolayısıyla bilimsel işbirliklerinde ölçek ve etkinlik artışına vesile olmuştur. Bu derste, “insan çağı” kavramının ontolojik ve epistemolojik içerimleri ele alınacaktır. Güncel antropolojininin İnsan Çağı’nı anlamaya yönelik kuramsal ve metodolojik eğilimleri, disiplinin çevresel beşeri bilimler ve doğa bilimleri ile artan (zaruri) temaslarına da dikkat kesilerek, tartışılacaktır. Sınıf tartışmaları, kavramsal metinler, saha araştırma okumaları ile kurgusal ve belgesel sinema, dijital medya sanatından örnekler ve benzeri kültürel metinler eşliğinde yürütülecektir.

Bu derste, “insan çağı” (antroposen) kavramının ontolojik ve epistemolojik içerimleri ele alınacaktır. Güncel antropolojininin İnsan Çağı’nı anlamaya yönelik kuramsal ve metodolojik eğilimleri, disiplinin çevresel beşeri bilimler ve doğa bilimleri ile artan (zaruri) temaslarına da dikkat kesilerek, tartışılacaktır. Sınıf tartışmaları, kavramsal metinler, saha araştırmaları ile kurgusal ve belgesel sinema, dijital medya sanatından örnekler ve benzeri kültürel metinler eşliğinde yürütülecektir.

Bu ders, düz anlatım, öğrenci sunumları, tartışma yoluyla ve görsel-işitsel malzeme kullanılarak yürütülecektir.

Bauer, A. M., & Ellis, E. C. (2018). The Anthropocene Divide. Current Anthropology, 59(2), 209-227. Bonneuil, C., & Fressoz, J.-B. (2016). The shock of the Anthropocene: The earth, history and us: Verso Books. Çaylı, E. (2020). İklimin Estetiği: Antroposen Sanatı ve Mimarlığı Üzerine Denemeler. Istanbul: Everest. Crutzen, P. J. (2016). Geology of mankind. In Paul J. Crutzen: A Pioneer on Atmospheric Chemistry and Climate Change in the Anthropocene (pp. 211-215): Springer. Crutzen, P. J., & Stoermer, E. F. (2000). The anthropocene IGBP newsletter, 41. Royal Swedish Academy of Sciences, Stockholm, Sweden. Gibson, H., & Venkateswar, S. (2015). Anthropological engagement with the anthropocene: A critical review. Environment and Society, 6(1), 5-27. Hann, C. (2017). The Anthropocene and anthropology: micro and macro perspectives. European Journal of Social Theory, 20(1), 183-196. Haraway, D. (2015). Anthropocene, capitalocene, plantationocene, chthulucene: Making kin. Environmental Humanities, 6(1), 159-165. Haraway, D. J. (2013). When species meet (Vol. 3): U of Minnesota Press. Haraway, D. J. (2016). Staying with the trouble: Making kin in the Chthulucene: Duke University Press. Haraway, D., et al. . (2016). Anthropologists are talking–about the Anthropocene. Ethnos, 81(3), 533-564. Latour, B. (2017). Anthropology at the time of the Anthropocene: a personal view of what is to be studied. In The anthropology of sustainability (pp. 35-49): Springer. Mathews, A. S. (2020). Anthropology and the Anthropocene: criticisms, experiments, and collaborations. Annual Review of Anthropology, 49, 67-82. Moore, A. (2016). Anthropocene anthropology: reconceptualizing contemporary global change. Journal of the Royal Anthropological Institute, 22(1), 27-46. Moore, J. W. (2017). The Capitalocene, Part I: on the nature and origins of our ecological crisis. The Journal of Peasant Studies, 44(3), 594-630. Moore, J. W. (2018). The Capitalocene Part II: accumulation by appropriation and the centrality of unpaid work/energy. The Journal of Peasant Studies, 45(2), 237-279. Paul, C. (2002). Geology of mankind. Nature, 415(3). Tsing, A. L. (2004). Friction: A global ethnography of connection. In: Princeton, NJ: Princeton University Press. Tsing, A. L. (2015). The mushroom at the end of the world: On the possibility of life in capitalist ruins: Princeton University Press. Tsing, A. L., Deger, J., Keleman Saxena, A., & Zhou, F. (2020). Feral atlas: the more-than-human Anthropocene: Stanford University Press. Tsing, A. L., Mathews, A. S., & Bubandt, N. (2019). Patchy Anthropocene: landscape structure, multispecies history, and the retooling of anthropology: an introduction to supplement 20. Current Anthropology, 60(S20), S186-S197.