İlk Tunç Çağı’nda Doğu Anadolu, Kafkasya’dan Doğu Akdeniz kıyılarına uzanan ve literatürde “Karaz”, “Hirbet-Kerak” ya da “Erken Transkafkasya” gibi adlarla tanımlanan kültürler yaşamaktadır. Yerel bazı farklılıklarla birlikte bu kültürün ürünleri Kafkaslardan başlayarak kuzey Suriye, doğu Akdeniz havzasına kadar uzanan geniş bir coğrafyada izlenebilmektedir. Doğu Anadolu, Kafkasya ve Kuzeybatı İran’da M.Ö. II. Binyıldan itibaren yarı göçebe toplumlar ilişkin boya bezemeli çanak çömlekler dikkati çeker. Boya bezemeli çanak çömlek grubu literatürde, Van-Urmiye, Trialeti, Aras ve Sevan-Üzerlik kültürü gibi isimlerle anılır. Bu tür boyalı çanak çömlek, Kuzeydoğu Anadolu, Kuzeybatı İran’ın bir bölümü, Nahçıvan, Ermenistan ve Gürcistan’ın güney bölümünde görülen benzer bir yaşam biçiminin ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Yine II. Binyılın başlarında Doğu Akdeniz Havzası’nda bölgesel, yerel beyliklerin oluşmaya başladığını görürüz. Amuq Ovası, Çukurova, Maraş Bölgesi bu türden beylikleri barındıran önemli coğrafyalardır. Söz konusu bölgede Suriye/Klikya olarak adlandırılan çanak çömlek grupları bu kültürlerin arkeolojik kanıtları olarak kabul edilir. Derste yukarıda bahsettiğimiz kültürler alt başlıklar halinde, öğrencinin eğilimi ve çalışma konusuna göre irdelenecektir.

Karaz”, “Hirbet-Kerak” ya da “Erken Transkafkasya”çanak çömleği Karaz”, “Hirbet-Kerak” ya da “Erken Transkafkasya”Mimarisi Doğu Akdeniz M.Ö. III. Binyıl Kültürleri Suriye-Kilikya Boyalıları M.Ö. II. Binyıl Yayla Kültürleri M.Ö. II. Binyıl, Doğu Anadolu Yerleşme Biçimleri M.Ö. II. Binyıl Doğu Akdeniz’de Siyasi Gelişmeler

Sunuş Yolu ile Öğretim, Düz Anlatım, Tartışma, Soru-cevap, Proje çalışması, Küçük grup çalışması

Van de Mierhoop, A History of the Ancient Near East Sevin, Eski Anadolu ve Trakya. Başlangıcından Perslere Kadar. Çevik, Ö., Arkeolojik Kanıtlar Işığında Tarihte ilk Kentler ve Kentleşme Süreci, Kuramsal Bir Değerlendirme, İstanbul 2005. Kirschbaum, E.C., Asurlular (Tarih, Toplum, Kültür), (Çev. A. Yarbaş), İzmir 2004. Köroğlu, K., Üçtepe I: Yeni Kazı ve Yüzey Bulguları Işığında Diyarbakır/ Üçtepe ve Çevresinin Yeni Assur Dönemi Tarihi Coğrafyası, Ankara 1998. Köroğlu, K., Eski Mezopotamya Tarihi. Başlangıcından Perslere Kadar, İstanbul 2006. Kramer, S. N., Sümerler (Çev. Ö. Buze), İstanbul 2002. Kramer, S. N., Tarih Sümer'de Başlar (Çev. H. Koyukan), İstanbul 1999. Oates, J., Babil (Çev. F. Çizmeli), Ankara, 2004. Roaf, M., Mezopotamya ve Eski Yakındoğu (Çev. Z. Kılıç), İstanbul 1996. Sedat ALP, Hitit Çağında Anadolu, Tübitak Yayınları, İstanbul, 2002. Sedat ALP, Hitit Güneşi, Tübitak Yayınları, İstanbul, 2002. Birgit BRANDAU, Harmut Schickert, Hititler, Arkadaş Yayınları, Ankara, 2002. Trevor BRYCE, Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, Dost Kitabevi, Ankara, 2003. Muhibbe DARGA, Hitit Sanatı, Akbank Yayınları, İstanbul, 1992. Oliver Robert GURNEY, Hititler, Dost Kitabevi, Ankara, 2001. Marcella Frang IPANE, Yakındoğu’da Devletin Doğuşu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2002. Seton LLOYD, Türkiye’nin Tarihi, Tübitak Yayınları, İstanbul, 1998. J.G.MACQUEEN, Hititler, Arkadaş Yayınları, Ankara, 2001. James MELLAART, Yakındoğu’nun En Eski Uygarlıkları, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1988. Jürgen SEEHER, Hattuşa Rehberi "Hitit Başkentinde Bir Gün", Ege Yayınları, İstanbul, 1999. Veli SEVİN, Anadolu Arkeolojisi, Der Yayınları, İstanbul, 1999. Ahmet ÜNAL, Hititler Devrinde Anadolu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2002. Ahmet ÜNAL, Hititler Devrinde Anadolu II, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2003