Bu ders, öğrencileri ulus-devlet kurumları ile ilgili temel kavram ve sorunsallar ile tanıştırmayı ve siyasi antropoloji alanındaki güncel tartışmaları ele almayı amaçlamaktadır. Dönemin büyük bir kısmında, ideoloji, hegemonya, söylem, yönetişim ve egemenlik gibi kavramları irdeleyen kuramsal metinlerin yakın okumaları yapılacaktır.

Antropoloji, “devlet” denen şeyin anlaşılmasına nasıl bir katkı sunabilir? Akademisyen ve düşünürler –daha çok da siyaset bilimciler– bugüne dek devlete dair türlü açıklamalar getirdi; önemli bir kısmı “devlet” kavramına sadık kalırken, bazıları, devleti şeyleştirmek yerine, “ politik sistem” fikrini ikame etti. Ancak, birçoğunun ortak kaygısı devletin yapısal özellikleri ve işlevlerini ortaya koymaktı. Modern devlet, ya meşru şiddeti tekelinde bulunduran bir kurum olarak (Weber), ya da kapitalist sınıfın çıkarlarının garantörü kılığında (Marx) karşımıza çıktı. Literatüre kattıkları bir tarafa, yapısal-işlevselciler –hem (neo)Weberci ve hem (neo)Marxistler– bazı soruları ya geçiştirdiler, ya da yanıtlamakta yetersiz kaldılar. Bu sorular arasında bugün en çok tartışılanı, devletin sınırları ile ilgilidir: Siyasal (devlete ait) alan, sosyal ve kültürel alanlardan (sivil toplum, günlük yaşam pratikleri, toplumsal tahayyül ve duygulanımlar) nasıl ayrılır? Daha doğrusu, bu alanlardan ayrı mıdır? Politik antropoloji, devlet mevzusuna işte bu noktada müdahil olur. Bu derste yürütülecek tartışmalar, belli bir kuramsal itirazdan yola çıkmaktadır: Devlet, sınırları malum bir kurum ya da kurumlar bütününden ibaret değildir; ya da kısaca, devlet müstakil, değişmez ve bölünmez bir entite (şey) değildir (Abrams 1988, Corrigan ve Sayer 1985, Jessop 1982, Joseph and Nugent 1994, Mitchell 1991, Trouillot 2003). Bu ders, devleti nesnel bir varlık yerine, toplumsal tasavvur ve kültürel inşa süreci olarak düşünmeye bir çağrı niteliğinde. Dolayısıyla, dönem boyunca kafa yoracağımız sorular, devletin ne olduğu ile ilgili değil, “devlet” fikrinin muayyen tarihsel, toplumsal ve kültürel koşullarda nasıl üretildiği ve toplumsal pratiklerle nasıl tecrübe edildiği üzerine olacak. Ders kuramsal ve etnografik olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Kuramsal derslerde (birinci kısım, 1-6. haftalar) “devlet”i kapitalizm, bürokrasi, ideoloji, kültürel hegemonya, (biyo-)iktidar ve yönetişim gibi olgular bağlamında ele alacağız. Elinizdeki kuramsal seçkiyle, yapısal-işlevselci külliyatın ve post-yapısalcılığın kapılarını aralamış olacaksınız. Dersin ikinci kısmında (7.-9. haftalar) ise, devletin kültürle ilişkisini modern Türkiye bağlamında düşünerek kavramsallaştırmaya çalışacağız.

Düz anlatım, tartışma, sunum ve görsel-işitsel malzeme yolu ile öğretme

Zorunlu: Abélès, Marc. Devletin Antropolojisi Clastres, Pierre. Devlete Karşı Toplum Weber, Max.“Bürokrasi”, Ekonomi ve Toplum içinde; 323-370 Marksist Kuramda Devlet, Sivil Toplum ve Kültür Gramsci, Antonio. Hapishane Defterleri: Seçmeler; 147-177, 179-187 Althusser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları; 17-76 Gramsci, Antonio. Hapishane Defterleri: Seçmeler; 147-177, 179-187 Foucault, Michel. Toplumu Savunmak Gerekir: 14, 21 Ocak ve 17 Mart 1976 tarihli dersler; 37-76, 245-270 Foucault, Michel. Özne ve İktidar; 25-82, 106-122 Güney, K. Murat (der.) Türkiye’de İktidarı Yeniden Düşünmek (İletişim, 2009) Balta Paker, Evren ve İsmet Akça (der.) Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010) Önerilen diğer kitap ve makaleler: Abrams, Philip. 1988. “Notes on the Difficulty of Studying the State (1977).” Journal of Historical Sociology 1 (1): 58–89. Alonso, A. M. 1994. “The politics of space, time and substance: state formation, nationalism and ethnicity.” Annual Review of Anthropology 23: 379-405. Anderson, Benedict. Hayali Cemaatler (Metis). Barrett, Michele. Marx'tan Foucault'ya İdeoloji. Chalfin, Brenda. 2006. “Enlarging the Anthropology of the State: Global Customs Regimes and the Traffic in Sovereignty, Current Anthropology, 47 (2): 243-276. Ferguson, James and Akhil Gupta. 2002. “Spatializing states: toward an ethnography of neoliberal governmentality.” American Ethnologist 29 (4): 981-1002. Geertz, Clifford. Kültürlerin Yorumlanması (9, 10 ve 12. Bölümler) Trouillot, Michel-Rolph. 2001. “The Anthropology of the State in the Age of Globalization,” Current Anthropology, 42/1: 125-138. Mepham, John. 1979. “The Theory of Ideology in Capital” in J. Mepham and D.-H. Ruben (eds), Issues in Marxist Philosophy III: Epistemology, Science, Ideology. Mitchell, Timothy. 1991. “The Limits of the State: Beyond Statist Approaches and Their Critics.” The American Political Science Review: 77–96. _______________. 2006. “Society, Economy and the State Effect.” The Anthropology of the State: A Reader 9: 169. Navaro-Yashin, Yashin. Faces of the State: Secularism and Public Life in Turkey. Sharma, Aradhana, and Akhil Gupta. 2006. The anthropology of the state: a reader.